I. LITERAIRE PUBLICATIES
POËZIE
(onder schuilnaam Anna Malibran)
- gedichtenbundels:
–Een parelmoeren doek, uitg. Leuvense Schrijversaktie, 1978
–Sarabeske, uitg. Leuvense Schrijversaktie, 1981
–Alleen een karrespoor, uitg. Cicerone, Enkhuizen, Nederland, 1994 - in tijdschriften en verzamelbundels:
-(literair) o.m. DW&B, Deus-ex-Machina, Poëziekrant, Hotel New Flandres
-(niet-literair) o.m. De Standaard, De Bond (bespreking Jozef Deleu), Streven, 2009 Knack - Volledige lijst publicaties en recensies poëzie Volledige bibliografie poëzie
- Enkele gedichten cyclus-reis-naar-de-fjorden-III-en-III
PROZA
(onder naam Paula Loeckx en Anna Malibran)
- Plan 3-B, jeugdboek, uitg. Pandora, Wespelaar, 1990
- Een grote blauwe cirkel, uitg. Davidsfonds, roman, 1994, twee drukken
- De kasjmieren sjaal, uitg. Davidsfonds, roman, 1996, drie drukken
- Brood, uitg. Davidsfonds, roman, 2003
- Kaapse Wijn en Bramen, reisverhaal, op deze website, 2012
- Gruis en Rozen, roman, 2018, onder pseudoniem Anna Malibran
- Fragmenten roman De Gijzeling in Deus ex Machina en De Brakke Hond.
II. THEMATIEK EN RECENSIES
Recensies GRUIS EN ROZEN
Sabine, moeder van drie volwassen kinderen, vergezelt haar echtgenoot Fredrik naar Ecuador voor een samenwerkingsproject tussen universiteiten. Sabine is journaliste en heeft met haar werkgever afgesproken dat zij tijdens haar verblijf in Cuenca een aantal columns en artikelen over het land zal schrijven. Ze maakt kennis met de plaatselijke bevolking en trekt zich het lot aan van het dochtertje van een aan drugs verslaafde jonge vrouw. Daarnaast blikt ze terug op haar jeugd in een groot gezin en de gecompliceerde relatie met haar moeder en dominante vader, die inmiddels beiden overleden zijn. ‘Gruis & rozen’ is de vierde roman* van Anna Malibran (pseudoniem van Paula Loeckx). Door de gedetailleerde beschrijvingen van het landschap wordt de lezer al snel meegenomen naar Latijns-Amerika, om geleidelijk een steeds completer beeld van het leven van Sabine te krijgen. Ondanks de diverse verhaallijnen is ‘Gruis & rozen’ een roman die blijft boeien tot het eind.
(Biblion)
‘Gruis en Rozen’ is een bijzonder rijke roman. Rijk aan inhoud, rijk in de aanpak door er een dubbelverhaal van te maken met respectievelijk Ecuador en Vlaanderen als setting, rijk door de vaak subtiel aangewende metaforiek die de dichter in Paula Loeckx/ Anna Malibran ook hier laat aan bod komen.’
(Jooris Vanhulle)
Gruis & Rozen is de vierde roman van de Vlaamse schrijfster Anna Malibran (schrijversnaam van Paula Loeckx). Hoofdpersoon is Sabine, een oudere journalist van een regionaal dagblad, getrouwd met de Leuvense hoogleraar Fredrik en moeder van volwassen kinderen. In de kloeke roman (342 pagina’s) komen drie tijdsperioden aan bod. Het heden (waarin Sabine haar man vergezelt tijdens een project van twee maanden aan de universiteit van Cuenca, Ecuador), een periode die een tien jaar eerder ligt (beginnende bij de plotselinge aankondiging van Sabine’s vader dat haar moeder en hij besloten hebben vanuit Brussel te verhuizen naar de plaats waar Sabine en haar man wonen en eindigende bij het overlijden van eerst de moeder en dan de vader) en ten slotte de jeugdherinneringen van Sabine (met inbegrip van informatie over de jeugd van haar ouders). Wat Sabine meemaakt wordt realistisch en in de ik-vorm beschreven. Op de lezer maakt het daardoor de indruk van een autobiografie. Maar dat is het niet. Het is grotendeels fictie, zo geeft de auteur voor in het boek aan. Het thema van de roman is de verhouding die Sabine heeft met haar vader. Vaders wil is wet. Voor zijn echtgenote en voor de tien kinderen. Vader heeft Sabine als kind iets aangedaan. Wat dat precies was, blijft aanvankelijk ongenoemd. De lezer moet zich tevreden stellen met een omschrijving als: ‘De gestalte die op me afkwam, een arm geheven – Ik gilde in stilte.’ Moeder kon geen tegenspel bieden. Integendeel. Die had haar eigen droevige verleden als meisje dat op haar zesde naar het internaat ging en pas na drie maanden bezoek van haar ouders kreeg. Als vader al lang en breed overleden is, worstelt Sabine nog met complexen die ze aan hem toeschrijft. Een interessant gegeven is dat niet elke herinnering aan de vader negatief en slecht is. ‘Veel gedrag (…) van Papa is zo verdomd dubbel’, en: ‘Ik genoot volop van die vakanties. Ook omdat Pa zonder de stress van zijn baan een ander mens werd. Een leuker man.’
De auteur geeft een goed beeld van heden en verleden. Zo krijgt de lezer op onnadrukkelijke wijze iets mee van de politieke en sociaaleconomische structuur van Ecuador, een land dat zelden of nooit als decor van een Nederlandstalige roman fungeert. Het Vlaanderen van de jaren zestig met een machtige kerk, grote gezinnen, de komst van televisie en het niet-praten over seks, kleurt een ander deel van de roman. Misschien verwacht je als lezer dat het in die sfeer van internaten, een autoritaire vader, een invloedrijke kerk, een hedendaagse vrouw met jeugdtrauma’s op een onthulling over ongeoorloofd seksueel gedrag uitdraait. Maar nee, de roman heeft een heel ander slot.
Volgens het briefje waarmee Paula Loeckx haar roman aan Extaze ter recensie opstuurt, beoogt ze een heldere stijl, een beeldende taal en een strak opgebouwd verhaal. Is ze in die opzet geslaagd
Ja, ze heeft een heldere stijl. Beschrijvingen en dialogen staan dichtbij de werkelijkheid of vallen daarmee samen. Deze dialoog tussen Sabine en Fredrik als voorbeeld:
– Nog iets
– Waarom zeg je dat nu op die toon, ik vraag je toch niets abnormaals?
– Sabine, je bent bitsig. Ik begrijp dat het gesprek met je ouders je zenuwachtig maakt, maar leef het niet op mij uit, wil je.
Het lijkt de transcriptie van een bandopname. Anna Malibran schrijft beeldend proza. Vlaamse schrijvers blinken toch al uit in beeldende taal, constateer ik, nadat ik eerder deze zomer een andere Vlaamse roman, Ava Miller en ik van Extaze-ontdekking Kristien De Wolf, heb gelezen. Ik citeer twee beeldende zinnen. ‘Maar dat er niet een lovend woordje over zijn lippen kwam schaafde de glans weg van het genoegen dat ik bij publicatie had gevoeld.’ ‘Pa zweeg eveneens, in de goddelijke overtuiging dat hij de sterkste partij had gezongen.’
En dan de structuur. De roman is, zoals gezegd, opgebouwd aan de hand van drie tijdfasen. Elke fase wordt in fragmenten geknipt, waarbij de fase van het heden en de fase van de dreigende verhuizing van de ouders hun daadwerkelijke tijdsvolgorde behouden. De jeugdherinneringen jojo-en tussen babytijd en puberteit, gaan van het ene naar het andere zusje, zonder het logische verloop van de jaren in acht te nemen. Vervolgens worden de fragmenten geplakt in zes hoofdstukken die onderverdeeld zijn in zesendertig delen. Als ik de drie fasen A, B en C noem, is deel 14 (hoofdstuk III) als volgt opgebouwd: A, C, B, A, B, A. Is dat wat de schrijfster ‘een strak opgebouwd verhaal‘ noemt? Op het eerste gezicht niet. Maar al lezende, stoort het niet. Ik heb de neiging te zeggen dat de schrijfster ook in dit opzicht in haar opzet is geslaagd.
Veel te verbeteren valt er aan Gruis & Rozen niet. Eén keer slechts las ik iets wat mij stoorde. De moeder van Sabine heeft het over een ‘beregoed idee’. Dat hoor ik een volwassene in de jaren zestig niet zeggen.
(Hein van der Hoeven in Extaze)
Recensies BROOD
‘De subtiele literaire reminiscenties en de nerveuze, maar heel functionele stijl tillen de roman boven het gemiddelde uit.’ (Jooris van Hulle in De Leeswolf)
‘Loeckx heeft niettemin greep op haar gegeven en dat staat al bij al garant voor een portie onderhoudende lectuur.’ (Karel Osstyn inStandaard der Letteren)
‘De karakters in Brood zijn origineel en goed onderbouwd.’ (Guido Kindt in Medisch Weekblad).
‘En toch… moet ik toegeven dat dit boek mij diep heeft getroffen. Een boek dat zo’n blijvende impact heeft op de lezer, moet een kern van waarachtigheid en tragiek bevatten.’ (Marc Joris in Kort Manifest)
‘Brood is een boek dat zeker niet onbelangrijk is.’ (Willy Copmans in Nieuwsblad van Geel).
‘Een indringend verhaal vol gevoelens en prachtig geschreven.’ (Patrick Vandendaeleop Proxis.be)
‘…dwingt zij de lezer om verder te lezen, en ook de dichteres is aanwezig in de zeer poëtische evocaties.’ (Wim Menheer in Verba).
‘…een robuuste, Vlaamse psychologische roman. Ongetwijfeld wordt dit het boek van de doorbraak van Loeckx.’ (Luc De Decker in Trends)
Thematiek van BROOD :
Ik schreef Broodvanuit een waar gebeurd verhaal, dat bleef resoneren omdat het veel pijn bij mensen over verschillende generaties heen blootlegt, pijn die er helemaal niet had hoeven te zijn, die er niet geweest zou zijn had de grootmoeder van het verhaal weten om te gaan met haar gevoelens van woede en gekrenktheid wegens in de steek gelaten worden. (De klok in het verhaal staat symbool voor de pijn die doorgegeven wordt.)
Het verhaal in Brood sluit volledig aan bij de thematiek van verzet tegen nodeloos verdriet, die in mijn werk dominant aanwezig is.
De romans die ik tot nog toe geschreven heb, beschrijven telkens opnieuw pijn die veroorzaakt wordt doordat bepaalde personen niet kunnen omgaan met de psychologische problemen van de gewone mens: trauma’s, verdrongen gebeurtenissen, krenkingen aan het gevoel van eigenwaarde, woede, verdriet, enz.
Om dit verhaal op het heden te betrekken, creëerde ik een tweede verhaal, eenspiegelverhaal over het vastzitten in woede, met een gefingeerde kleindochter van de grootmoeder uit het waar gebeurde verhaal als hoofdpersonage. Ook bij andere personages, bv. de oude tante bij wie de kleindochter gaat wonen, herhaalt het verleden zich bijna letterlijk. (Het ‘Onze Vader’ zit als een gebed dat deze nodeloze pijn de mensheid niet eeuwig moge vervolgen, in het boek verweven.)
Het verhaal dat mijn vriendin me over haar grootouders vertelde, speelt zich in het bakkersmilieu af en ik nam de uitdaging aan mijn boek in dat milieu waarmee ik helemaal niet vertrouwd was, te laten afspelen. Ik kreeg hulp van meerdere bakkers, ook van het bakkersgilde van Vlaanderen, en het boek wordt in hun middens gewaardeerd omdat het de stiel zoals hij tegenwoordig beoefend wordt, afdoende in de verf zit.